مطالعه تطبیقی الگوهای نحوه گذران اوقات فراغت شهروندان تهرانی بین ناحیه یک و بیست ( بالای شهر و پایین شهر )

در این تحقیق دیدگاه های گوناگون مربوط به اوقات فراغت بررسی شده است. بسیاری از این نگرشها مغایر همدیگر است و نظرات متفاوتی در مورد اوقات فراغت ارائه می دهد. اوقات فراغت عرصه ی ظهور و بروز سبک های زندگی است. اوقات فراغت مفهومی عینی و گویاست که سبک زندگی و در نتیجه هویت را در گویا ترین و محسوس ترین شکل خود بیان می دارد . " گوناگونی فراوان در این اوقات آنها را به ابزار مناسبی برای درک شیوه ی زندگی تبدیل می کند ". ( فکوهی،131،1381 ) چگونگی گذران اوقات فراغت افراد یک جامعه به میزان زیادی معرف خصوصیات فرهنگی آن جامعه است. در دهه های اخیر جامعه شناسان اوقات فراغت با پیوند مولفه های تشکیل دهنده ی اوقات فراغت با هویت اجتماعی افقی نوین در این عرصه ی پژوهشی گشوده اند. به نظر می رسد نهاد تازه ای که کارکردهای اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی دارد در جامعه شکل گرفته و مفهوم تازه ای پیدا کرده است که «فراغت» نام دارد. مفهوم فراغت در جامعه روستایی، سنتی با مفهوم فراغت در جامعه شهری، صنعتی متفاوت است. این موضوع در صد سال اخیر به دلیل مسئله مدرنیته در ایران دارای اهمیت خاصی است. با توجه به اینکه الگوهای رفتاری و بطور کلی فرهنگ های برخی مناطق تهران تا حدی با یکدیگر متفاوت هستند، بنابراین انجام چنین تحقیق میتواند این تفاوت ها را بصورت علمی بررسی کرده و نتایج درخور توجهی در اختیار بگذارد و نتایج این تحقیق می تواند در ارزیابی ساختارهای جامعه بکار گرفته شود. هدف این پژوهش بررسی چگونگی گذران اوقات فراغت در خانواده های ساکن تهران در دو منطقه جداگانه (بالای شهر و پایین شهر) است. در این پژوهش محقق سعی بر آن داشته که توصیفی از وضعیت اوقات فراغت در بین ساکنان شهر تهران نماید. تحقیق حاضر در دو سطح توصیفی و تبیینی انجام گرفته است. روش تحقیق پیمایشی وتوصیفی می باشد . از روش تحقیق پیمایشی و توصیفی برای بررسی اوقات فراغت استفاده شده است . در این مطالعه تکنیک های پژوهشی مورد استفاده جهت جمع آوری داده ها و اطلاعات تحقیق عبارت است از مطالعه اسنادی ( کتابخانه ای) و مطالعه میدانی میباشد . در مطالعه اسنادی به منظور بررسی و مطالعه سوابق موجود در زمینه موضوع مورد مطالعه تلاش می شود تا ادبیات نظری و تجربی مربوط به اوقات فراغت گردآوری و دسته بندی گردند و درادامه آن چارچوب نظری خاص تحقیق بر مبنای آن تهیه شود . در مطالعه میدانی، پرسشنامه تهیه شده بر اساس چارچوب نظری تحقیق و طی مرحله مطالعه اسنادی و کتابخانه ای، در میان جامعه آماری تحقیق یعنی مردم شهر تهران تکمیل می شود. جامعه آماری این تحقیق شامل همه مردان و زنان بالغ ( بالای 15 سال سن) می باشند که در مناطق یک و بیست شهر تهران سکونت دارند . در نهایت در این تحقیق، رابطه بین نوع محل سکونت، پایگاه اقتصادی – اجتماعی و میزان، امکانات و رضایت از گذران اوقات فراغت شهروندان و همچنین میان نوع محل سکونت، سبک زندگی و میزان، امکانات و رضایت از گذران اوقات فراغت شهروندان مورد مطالعه قرار گرفته است. یافته های تحقیق و نتایج فعالیت های آماری مربوطه، نشان می دهد که عملکرد متقابلی میان نوع محل سکونت، پایگاه اقتصادی – اجتماعی و میزان، امکانات و رضایت از گذران اوقات فراغت شهروندان وجود ندارد. محل سکونت و پایگاه اقتصادی – اجتماعی نیز دارای اثر متقابل نیستند. یعنی به لحاظ آماری تعامل بین محل سکونت و پایگاه اقتصادی – اجتماعی و تاثیر همزمان این دو متغیر مستقل بر متغیر میزان گذران اوقات فراغت معنی-دار نیست (128/0= sig و 069/2=f). محل سکونت و پایگاه اقتصادی – اجتماعی نیز دارای اثر متقابل نیستند. یعنی به لحاظ آماری تعامل بین محل سکونت و پایگاه اقتصادی – اجتماعی و تاثیر همزمان این دو متغیر مستقل بر متغیر امکانات گذران اوقات فراغت معنی دار نیست (395/0= sig و 931/0=f). محل سکونت و پایگاه اقتصادی – اجتماعی نیز دارای اثر متقابل نیستند. یعنی به لحاظ آماری تعامل بین محل سکونت و پایگاه اقتصادی – اجتماعی و تاثیر همزمان این دو متغیر مستقل بر متغیر رضایت از گذران اوقات فراغت معنی دار نیست (515/0= sig و 598/0=f). ولی نتایج آزمون واریانس دو متغیره نشان می دهد که عملکرد متقابلی میان نوع محل سکونت، سبک زندگی و میزان، امکانات و رضایت از گذران اوقات فراغت شهروندان وجود دارد. محل سکونت و سبک زندگی نیز دارای اثر متقابل اند. یعنی به لحاظ آماری تعامل بین محل سکونت و سبک زندگی و تاثیر همزمان این دو متغیر مستقل بر متغیر میزان گذران اوقات فراغت معنی دار است (036/0= sig و 596/2=f). به عبارتی، میانگین نمره میزان گذران اوقات فراغت در نقاط مختلف و سبک زندگی مختلف متفاوت است. محل سکونت و سبک زندگی نیز دارای اثر متقابل اند. یعنی به لحاظ آماری تعامل بین محل سکونت و سبک زندگی و تاثیر همزمان این دو متغیر مستقل بر متغیر امکانات گذران اوقات فراغت معنی دار است (001/0= sig و 114/5=f). به عبارتی، میانگین نمره امکانات گذران اوقات فراغت در نقاط مختلف و سبک زندگی مختلف متفاوت است. محل سکونت و سبک زندگی نیز دارای اثر متقابل اند. یعنی به لحاظ آماری تعامل بین محل سکونت و سبک زندگی و تاثیر همزمان این دو متغیر مستقل بر متغیر رضایت از گذران اوقات فراغت معنی دار است (029/0= sig و 736/2=f). به عبارتی، میانگین نمره رضایت از گذران اوقات فراغت در نقاط مختلف و سبک زندگی مختلف متفاوت است.